advertentie

zondag 6 oktober 2013

Weekblog week 40 - 2013 (29 september t/m 5 oktober)


Hoewel de Conference perenbomen hier al 25 jaar staan te groeien, hebben we de peren nu pas voor de allereerste keer ingemaakt, met kaneel, vanille en suikersiroop


Conference peren, gecombineerd met meidoornbessen leverde een goed gelukte confituur op. We hebben hem getest met een stukje kaas en dat ging prima.


Van het kookvocht van de meidoornbesjes maakten we een lekker dikke siroop. Goed voor hart- en bloedvaten, voor mensen met angststoornissen, tegen slecht slapen enzovoort, zoals menig bericht op het internet jubelt. 


In het rijtje neuten dat ik gedurende de zomer gemaakt heb, komt er nog eentje op basis van bottels van de hondsroos. Ik ben benieuwd hoe dat gaat smaken, maar die bottels schijnen boordevol vitamine C te zitten.


Die sociale media zijn zo gek nog niet. Van een in Spanje wonende Facebook-vriendin kreeg ik een paar mooie recepten en ideetjes. Links een lemon curd met gele courgettes en rechts onze al bekende courgettecompôte met hete habanero- en jalapeno pepertjes.


In het aardbeienveldje op de Aardbeienacademie is de herfst nu ook ingetreden, dus is het er aardig rustig nu. Hier en daar kunnen we nog een paar lekkere aardbeien plukken voor de eigen keukentafel, maar dat is het dan wel. Overigens gebeurt er in het binnenste van de aardbeiplanten nu wel veel. De vruchten die volgend jaar geplukt kunnen worden, worden nu al onzichtbaar aangelegd. Als je een plant open pulkt en hem dan onder een goeie microscoop bekijkt, zie je de beginselen van de eerste bloemknopjes al zitten. Die komen er pas in het voorjaar uit. Mooi is die natuur toch eigenlijk wel. Zodra de dagen korter worden dan zo'n 14 uur daglicht is dat voor de plant een seintje van 'hey zullen we eens bloemknopjes aan gaan leggen?'. En prompt dat ze daar dan allemaal tegelijkertijd toe doen besluiten. Het ene ras ietsje makkelijker dan het andere.

Hoewel het nog maar net oktober is ligt het boeltje er hier nu ook al bijna winterklaar bij. De tuin heeft een grote beurt gehad en dat ging afgelopen week als een speer met dat lekker mooie weer. Het minder druk zijn met allerlei aardbeienbesognes, zoals het hier tientallen jaren op een rij geweest is, schept veel relaxedheid. Natuurlijk moeten er op gezette tijden genoeg pecunia binnenrollen, maar onze kosten zijn ook fors geslonken de afgelopen jaren. En als ik zo de laatste paar jaar terugkijk dan zijn we ook geen dag te vroeg gestopt met telen van aardbeien voor de groothandelsmarkt. Wat eerder stoppen was nog beter geweest, maar de koe in de kont kijken is altijd makkelijker dan de toekomst voorspellen.

Er is nu ook weer een boel ruimte om leuke interessante dingen op mijn pad te laten komen. Zo had ik afgelopen week een boeiend gesprek met een bedrijf waar ik nu een samenwerkingsidee voor op papier aan het zetten ben. Mijn ervaring als ambassadeur en als free-publicity-generator valt hier en daar natuurlijk wel op. Mijn inzet op de Floriade vorig jaar speelt daar duidelijk in mee. Komende tijd eens uitwerken dat plan. Daar heb ik veel zin in. Een ander plan wat ik al zo'n tien jaar heb lijkt nu ook te kunnen gaan gebeuren. Ik wist nooit goed hoe ik eraan moest beginnen, maar via het wildplukken kwam er iemand op mijn pad die de missing link lijkt voor dat plan, waar nog veel tijd in gaat zitten. Ook veel zin in dus!

De laatste tijd lijkt het hier wel een conservenfabriekje. In eerste instantie maakten we alleen aardbeienjam. Wel hele goeie natuurlijk....maar nu we wat flexibeler zijn qua tijd maken we spannende productcombinaties en experimenteren we met deels zelfgeteelde producten in combinatie met bijzondere producten die we op andere plekjes kunnen plukken of oogsten. Zo ben ik ergens wat meidoornboompjes tegengekomen die ik van de eigenaar leeg mag plukken. Afgelopen week maakten we er een meidoorn-peren-confiture van. Van de Conference peren hebben we zelf twee bomen. Dit experiment om de twee fruitsoorten tot één nieuw product te maken is buitengewoon goed uitgevallen. Echt veel potten hebben we nog niet, maar om het interessant te kunnen verkopen moeten we nog iets verzinnen om de kosten te drukken. Aleer je een paar kilo meidoornbessen bij elkaar hebt ben je een paar uurtjes verder, nog afgezien van de schrammen op je handen. Als iemand nog mooie meidoornboompjes heeft staan met flink wat rijpe bessen eraan houd ik me aanbevolen...Die besjes schijnen goed voor hart- en bloedvaten te zijn. Je schijnt er ook minder nerveus van te worden en voor mensen met angstaanvallen een prettige hulp. Nou ja, ik ben geen dokter, maar je kunt dat overal lezen.

Inmiddels hebben we zoveel varianten van van alles gemaakt dat we het assortiment in onze winkel langzamerhand flink gaan uitbreiden. De diepvriezers zitten ook nog vol met zomergeplukte aardbeien dus we kunnen nog een tijdje vooruit. De witte druiven zijn haast rijp en de walnoten beginnen snel te vallen. Daar gaan we straks ook nog wat mee doen. Je kunt het dus best druk hebben in zo'n Hof van Eden op de Aardbeienacademie.

Nou mensen, tot volgende week dan maar weer,
groeten van Jan

P.S. Reageer gerust op mijn berichtjes. Doe alsof je thuis bent op ons aardbeienbedrijf!




zondag 29 september 2013

Weekblog week 39 - 2013 (22 t/m 28 september)


Het blijft in de familie. De hondsroos is ook familie van de aardbei, dus deze struik in het wild ga ik ook nog even van een aantal rozenbottels ontdoen. Dat is ter compensatie van de aardbeien die de merels op hebben :-)


Mooie poezelige parelstuifzwammetjes. Ik plukte er een maaltje van bij elkaar en at ze heerlijk op, in roomboter gebakken met knoflook, zout en peper


Nog steeds hangen er enkele aardbeien in de buitenlucht. Deze zijn van het aloude doordragende ras Ostara. Een leuk en makkelijk ras voor mensen thuis, in de tuin of op het balkon.


Het is nu ook een beetje druiventijd op de Aardbeienacademie. De blauwe exemplaren zijn inmiddels verwerkt tot druivenjam in twee varianten.


Van de eerste oogst van onze afgelopen voorjaar aangeplante appelboompjes hebben we samen met wat in het wild geplukte meidoornbessen een lekkere chutney gemaakt. Die smaakt voortreffelijk bij een goed stuk brie of bij paté hebben we al gemerkt.


Eerlijk gezegd voelt het als een soort zonde dat ik vijf weekblogs heb overgeslagen. Zo'n lange blogvakantie heb ik nog nooit gehouden. Overigens de langste gewone vakantie heeft ook niet langer geduurd dan een week en die was alweer ruim vijf jaar geleden. Deze maand ben ik lekker veel rond huis bezig geweest om van alles op de Aardbeienacademie op te knappen. Dit wordt nu eindelijk eens een jaar dat de heg op tijd geknipt is, dat het onkruid tussen de klinkers grotendeels verdwenen is en dat er links en rechts een deur geverfd is. Niet te vergeten al dat niet op aardbeien lijkend fruit wat hier al vele jaren groeide, maar wat meestal rottend onder de boom geschonken werd aan wespen, vogels en pieren. Dit jaar hebben we het allemaal verwerkt of gaan dat nog doen.

Pruimenjam, peren op siroop, courgettecompôte, druivenjam, groene walnoten als likeur, gekonfijt op suikersiroop en ingemaakt als pickles. Heerlijk ontspannend werk is dat plukken en verwerken van al dat spul wat we ooit vol goede bedoelingen geplant hebben. Nu we dan toch een groter assortiment van eigen bodem hebben, laten we onze winkel ook buiten het aardbeienseizoen gewoon open. We kregen zelfs nog bezoek van een paar Kosovaarse dames die in het kader van een ontwikkelingsproject in Nederland waren. Ze zijn in Kosovo bezig een soort zelfvoorzieningsproject op te zetten. Daar groeit ook van alles en als ze weten hoe ze het allemaal kunnen conserveren, kunnen ze er het hele jaar van eten. Raar eigenlijk dat ze dit soort simpele dingen allemaal nog moeten leren. Blijkbaar een serieus ontwikkelingsland en relatief toch zo dichtbij.

Als ultieme vorm van ontspanning heb ik het wildplukken ontdekt. Het is niet bedoeld om de bossen en velden leeg te roven, maar om na een boswandeling van enkele uren thuis te komen met een tasje vol dingen die we nog nooit gegeten hebben is best bijzonder en spannend. Ik heb gemerkt dat ik tijdens zo'n wildplukwandeling nauwelijks ergens anders aan kan denken dan aan wat ik zie groeien. Niet alles durf ik te plukken en zeker niet te eten. Vandaag zag ik enkele pikzwarte paddenstoelen met hier en daar een wit stipje. Ze stonden verscholen in een soort hol onder de stronk van een omgevallen boom. Daar moet de heks wonen dacht ik nog. Maar gisteren kwam ik thuis met mooie parelstuifzwammetjes met een radijsachtig geurtje eraan. Of die biefstukzwam van vorige week, geplukt van de voet van een stervende eik. Maar ja, paddenstoelen plukken kan ook een hachelijke zaak zijn. Daarom trek ik soms op met gelijkgestemden, volg ik de facebookgroep Eetbare wilde Planten, waar ook veel kennis gedeeld wordt over paddenstoelen hoewel paddenstoelen geen planten zijn. Overigens vinden ze het hier thuis niet erg als ik een maaltje vreemde paddenstoelen in mijn eentje opeet.....

Afgelopen week zat er nog een feestelijke dag tussen. Onze oudste zoon Jeroen was afgestudeerd aan de universiteit in Wageningen. Precies vijf jaar nadat hij daar aan de studie begon is hij nu levensmiddelentechnoloog. Het viel me op dat minstens de helft van de studenten die tegelijk afstudeerden, van Chinese afkomst zijn. Leuk zo'n diploma-uitreiking met enig ceremonieel vertoon van professoren in traditioneel professoren-tenue. Jeroen is nu druk aan het solliciteren, dus even afwachten hoe snel hij aan de bak mag. Ondertussen kan hij nu mooi thuis nog even meehelpen schilderen en schoffelen, om maar wat te noemen.

Aangezien mijn auto zes weken geleden ontploft is en het probleem nog steeds niet is opgelost, nam ik eens de trein. Af en toe zorgt de Speakers Academy ervoor dat ik ergens als spreker mag optreden en afgelopen donderdag was er een Speakers Corner netwerkavond op hun thuisbasis in Rotterdam. Ik ging erheen om de mensen die de boekingen verzorgen eindelijk eens in het echt te ontmoeten. Natuurlijk kwam ik er ook een flink aantal collega-sprekers tegen waar eens mee van gedachten gewisseld kon worden. Heel nuttig en vanwege de heerlijke wijn heb ik ook geen spijt gehad dat ik met de trein gegaan was.

Zo, het blogseizoen is bij deze weer geopend. Komende maand probeer ik weer veel dingen op de rit gaan te zetten. Volgend jaar moeten we toch weer eens kunnen vlammen. Plannen genoeg in elk geval!

Nou mensen, tot volgende week dan maar weer,
groeten van Jan

P.S. Reageer gerust op mijn berichtjes. Doe alsof je thuis bent op ons aardbeienbedrijf!


zondag 15 september 2013

BLOGPAUZE

Het is hier nu al enkele weken oorverdovend stil
Nee, ik lig niet op het strand met een zonnebril

Om zichzelf niet te killen
Moet deze blogger even chillen

Op 29 september ben ik hier weer van de partij
Dan zitten we weer lekker in het herfstig jaargetij





donderdag 29 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 50

Wist je dat je met aardbeien in een handomdraai iets bijzonders op tafel kunt toveren? Ja natuurlijk wist je dat al. Om het vijftigste wist-je-datje te vieren creëerde ik een simpel gerechtje, met ingrediënten die hier toevallig voorhanden waren.

De ingrediënten en de bereiding:

  • De vijf -in dit geval Mara des Bois- aardbeien plukte ik vers van de plant, met een steeltje eraan als handvatje. Ik stak ze met zijn vijven aan een lange prikker en legde ze op een bord. 
  • In de koelcel stond nog een pot chocolade die over was van een optreden met de Strawberrytree en ik liet hem even smelten. Met twee eetlepels ervan bedekte ik de aardbeien voor de helft. 
  • Ergens in de kast stond nog een grote pot met roze peperkorrels en ik kneusde er een flink volle theelepel van. Die strooide ik over de gechocolateerde aardbeien. 
  • In de koelkast vond ik nog een spuitbus met kwalitatief uitstekende gesuikerde slagroom. Daar spoot ik een dikke streep van op het bord. 
  • In onze moestuin plantte ik in het voorjaar chocolademunt en plukte er vlak voor het opdienen van deze lekkernij wat blaadjes vanaf. Die blaadjes snipperde ik zeer fijn en strooide ze over de slagroom.

Tja, om er over de kunnen schrijven moet je het eindresultaat nog wel even proeven natuurlijk. Ik eigende me die rol dan ook graag toe. Het proeven was absoluut geen straf, nee zeg maar gerust hemels lekker.

Maar ja, hoe zullen we deze creatie gaan noemen?

Verzin eens iets....degene die de leukste naam bedenkt krijgt een setje van 15 verschillende rassen aardbeiplanten toegestuurd.

Welkom op de Aardbeienacademie

P.S. Het vijftigste wist-je-datje is ook een mooi moment om even een time-out in te lassen dacht ik zo. Er moet eerst weer eens wat inspiratie opgedaan worden en andere zaken hebben ook even de aandacht nodig. Mijn wekelijkse blogs blijf ik uiteraard schrijven. Voor nu alvast, veel dank voor het lezen van mijn schrijfsels en voor de leuke reacties ! 

Met zomerkoninklijke groet,

Jan Robben








woensdag 28 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 49

Wist je dat aardbeiplanten voordat ze naar de aardbeientelers gaan, goedgekeurd moeten zijn door de Naktuinbouw? Deze naam staat voor Nederlandse Algemene Kwaliteitsdienst Tuinbouw. Aardbeiplanten zijn nogal gevoelig voor ziekten en aantastingen. Niet alleen mensen en vogels, maar ook vele schimmelsoorten, insecten en virussen hebben het gemunt op aardbeien. Voor aardbeientelers is het uitermate belangrijk om met schoon plantmateriaal te kunnen starten. Dat scheelt een hoop ergernis vanwege tegenvallende teeltresultaten.

Nog belangrijker is dat wanneer je met schoon, ziektevrij plantmateriaal kunt starten, dat je dan met een beperkte hoeveelheid plaag- en ziektebestrijdingsingrepen de teelt tot een goed einde kunt brengen. Schoon teeltmateriaal werpt zijn vruchten af doordat tijdens de teelt van die lekkere aardbeien het milieu wordt ontzien. Daarnaast zit ook niemand te wachten op al dat gespuit over de hoofden van zomerkoninkjes. Helaas valt er niet altijd aan te ontkomen, omdat het evenwicht in de natuur er nou niet altijd tijdig is. Van de aardbeien wordt evenwel verwacht dat ze ongeschonden en triomfantelijk in een doosje liggen. Daar wringt de schoen dus wel eens..... Ik weet het, als je voor jezelf een aardbeitje teelt vind je een lelijk plekje niet zo erg. Koop je de aardbeien in de winkel, dan laat je de lelijke exemplaren liggen.

Veel ziekten en plagen worden tegenwoordig met natuurlijke vijanden aangepakt, waar ik eerder over schreef.  De plantenkweker is uiteraard zelf heel goed op zijn qui-vive, want afkeuring van plantmateriaal loopt nogal in de papieren en kan je in sommige gevallen de kop kosten. Een keurmeester van de Naktuinbouw is daarnaast regelmatig in de plantenopkweekvelden te vinden.

Gewapend met een hak of schoffel, een mes en een loep loopt hij door het veld en geeft zijn ogen goed de kost. De wortels van de plant kunnen zich nog zó goed verstoppen in de grond, maar ook zij ontkomen niet aan een grondige inspectie. Ziet de keurmeester iets verdachts of afwijkends aan een plant, dan gaat de bijl er rücksichtslos in.

Welkom op de Aardbeienacademie

dinsdag 27 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 48

Wist je dat aardbeien nog steeds allemaal één voor één met de hand geplukt worden? Een aardbei is een tere vrucht die ook bij het plukken in de watten gelegd moet worden. Bijna letterlijk, want in de meeste aardbeiendoosjes ligt tegenwoordig een stukje bubbeltjesfolie op de bodem. Dat is om tijdens het transport van aardbeien een deel van de schokjes op te vangen. Ook tijdens het plukken zelf is het de bedoeling dat er geen drukplekjes ontstaan. Dat gebeurt vaak als er teveel aardbeien in één hand gehouden worden en ze daardoor tegen elkaar gedrukt worden. Die drukplekjes zorgen ervoor dat aardbeien er na een dag al niet mooi meer uitzien en sneller gaan rotten.

Veel aardbeienrassen kun je op een handige manier van het steeltje 'afrollen'. Als je dat kunstje eenmaal goed in je vingers hebt kun je heel snel plukken en blijft de aardbei toch onbeschadigd. In de doosjes in de winkel zie je dat er bij de meeste aardbeien geen steeltje meer aan zit. Die zijn er dus afgerold. Aardbeien kun je natuurlijk ook met je nagels plukken, of zelfs met een schaartje. Dat plukt een stuk minder snel. Het ziet er met een steeltje ook heel anders uit en die aardbeien zijn handiger om bijvoorbeeld in chocolade te dopen. Dan fungeert het steeltje als handvat.

Zo'n 15 jaar geleden zag ik het eerste prototype van een aardbeienplukrobot in werking. Het apparaat slaagde erin de rijpe aardbeien te vinden en ze af te plukken, maar vervolgens belandden ze in een soort stofzuigerslang. Tja, dan komt er dus prut aan de andere kant uit. Ooit zal er wel een aardbeienplukrobot komen denk ik, die de aardbeien ook netjes en onbeschadigd weglegt. Vooralsnog zijn mensenhanden echter nog vele malen sneller dan zo'n machine. Een plukrobot biedt ook kansen, vooral als zo'n apparaat de aardbeien kan sorteren op smaak. Een robot kan ook 24 uur per dag werken. Zou wel cool zijn, als je 's morgens wakker wordt, dat er dan al een vrachtwagen vol aardbeien klaarstaat.

Welkom op de Aardbeienacademie

maandag 26 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 47

Wist je dat aardbeien en citrusvruchten heel goed samengaan in één gerecht? Het is niet voor niks dat er vaak een beetje citroensap aan aardbeienjam wordt toegevoegd. Het helpt ietsje bij het verbeteren van de houdbaarheid, maar de citrus versterkt ook de aardbeiensmaak. Vooral als je bij het jam maken heel zoete aardbeien gebruikt met weinig zuur erin, is een beetje citroensap aan te bevelen. Dan proef je echt fruit.

Een pure aardbei is ook heel lekker met een schijfje limoen erbij en een draai zwarte peper. Ik heb die combinatie een keer gemaakt bij een evenement voor kinderen. Het ging over 'smaak', dus dan probeer je eens wat. Zónder uitzondering vonden de kinderen, ook kleine ukken, die combinatie lekker. Ik zag geen zure bekkies. Als je het ook gaat proberen, gebruik dan wel smaakvolle aardbeien, want als je zure of smakeloze krengen gebruikt gaat het feest niet op.

Vanwege een overdaad aan gele courgettes bedachten we iets om er wat mee te maken. Het werd een compôte in combinatie met sinaasappel en citroen. Het geheel bleek perfect te smaken bij aardbeien en vormt samen een heerlijk nagerechtje. Wellicht dat het ook met groene courgettes kan, maar hoe de smaak dan is weet ik niet. In gele courgettes zit overigens meer vitamine C dan in groene exemplaren.

Het recept voor aardbeien met courgettecompôte:

Breng 1 kilo gele courgettes samen met 420 gram geleisuiker speciaal (halfzoet), het sap van 1 sinaasappel en het sap van 1 citroen aan de kook. Pureer alles met een staafmixer. Maak van het gele deel van de citroenschil minireepjes (zestes) en laat die na het pureren nog enkele minuten meekoken. Dan het hete mengsel in jampotten schenken en afsluiten. De compôte is daarna een hele tijd houdbaar.

Als de compôte goed is afgekoeld leg je enkele aardbeien op een schaaltje. Doe er een lepel compôte bij en eet het lekker op. Natuurlijk kun je er ook nog andere dingen bijdoen, zoals slagroom, zwarte of roze peper of ijs. Experimenteer er maar een beetje mee op los. Succes!

Welkom op de Aardbeienacademie



zondag 25 augustus 2013

Weekblog week 33 - 2013 (18 t/m 24 augustus)


Aardbeien met zelfgemaakte compôte van gele courgette, sinaasappel en citroen is een perfecte combinatie ontdekten we.


De roofwantsen van de soort Orius majusculus zijn stevig op jacht naar tripsen. Trips is een beestje wat in de bloemetjes van de aardbei prikt. De roofwants is een natuurlijke vijand van trips en eet ze op. 


Er blijkt een kolonie hoornaars in de spouw van onze schuur te zitten. Een hoornaar is een soort wesp, maar dan dubbel zo groot als een gewone wesp. Ze schijnen minder agressief te zijn, maar áls ze steken dan doen ze dat ook goed. Ik laat ze toch maar met rust.  


Het resultaat van een zondagochtend wildplukken, determineren en lunch voorbereiden


We koken tegenwoordig veel aardbeienjam. De goede beoordeling van De Telegraaf heeft wel geholpen. Relatief weinig suiker gebruiken en heel lekkere aardbeien, dat is het geheim......


Ja ik geef het toe. Ik heb een nieuwe hobby: wildplukken, niet te verwarren met wild plukken. De hele zomer ben ik al bezig om alles wat er groeit en bloeit op ons erf te benutten. Tja, je moet wat hè, als je nog maar een klein hoekje te beboeren hebt. Toen we veel aardbeien teelden en ook nu we er nog maar weinig telen haalden vogels en ander gedierte elke dag een flinke portie weg voor eigen gebruik. En dat terwijl er in de directe omgeving zoveel lekkers groeit voor al die dieren. Dat besefte ik eerlijk gezegd ook onlangs pas, toen ik een paar uurtjes mee ben gaan wildplukken met een wildplukexpert. Hoewel die vogels en dergelijke ook zonder te vragen mijn aardbeien op komen eten, voelde ik toch wel enige terughoudendheid om zomaar in de natuur te gaan plukken. Daarom zeg ik ook, als je gaat wildplukken moet je niet te wild plukken. Hier en daar een paar blaadjes, bessen en bloemetjes, daar lijdt die natuur niks van. Ik denk zelfs, als meer mensen dat zouden gaan doen, maar dan met mate voor eigen gebruik, dat ze dan ook meer waardering krijgen voor alles wat groeit en bloeit.

Ik trok de werkschoenen dus aan ging er een keer alleen op uit. Al snel merkte ik dat ik op een heel andere manier door dat stuk natuur liep dan andere keren. Ik was daar al talloze keren geweest, maar zag nu pas de diversiteit aan planten. Bleef ik eerder netjes op het pad, nu struinde ik door tweekontjes hoog gras en balanceerde ik op de rand van het riviertje, wat overigens bijna droog stond.... Ik bracht een leuk maaltje mee voor thuis, inclusief paddenstoelen die ik nog nooit zelf geplukt had. Een beetje spanning rondom het eten is wel leuk, nietwaar? Het Grote Wildplukboek van Edwin Florès raadplegende gokte ik met grote zekerheid dat het de weidekringzwam was, wat later toen de paddenstoelen al doorgeslikt waren bevestigd werd door een kenner. Een zucht van verlichting......maar ik wist het vrijwel zeker, vanwege de tepeltjes op het hoedje van de paddenstoel.

Afgelopen week hebben we tussendoor nog veel aardbeienjam gemaakt. Een tijdje terug hebben we wat aardbeien opgeslagen in de diepvries omdat we toen geen tijd hadden om jam te koken. Nu koken we elke dag wel enkele flinke pannen. Soms vliegen de potten jam er ook ineens door. Toen De Telegraaf over onze jam repte en we het rapportcijfer 8 kregen hielp dat enorm en op het Festival Zoet in Drenthe gingen ze ook als warme broodjes over de toonbank, per 3 tegelijk in een mooi tasje. Jam koken is best leuk werk vinden we hier. Het zal wellicht de geur zijn die het hem doet.

Met de Strawberrytree zijn we deze week weer enkele keren op pad geweest. Vooral voor bedrijfsfeesten en dat is lange tijd maar heel magertjes geweest. Zou er marktopkrabbeling in de lucht zitten? Die Strawberrytree bestaat al zeven jaar, maar overal waar we komen zien veel mensen hem nog voor het eerst en dat levert telkens weer leuke reacties op. Behalve de aantrekkelijkheid van de blije aardbeien is het toch die eyecatcher wat zo'n aardbeienboom is, die een extra feestelijk tintje aan een evenement geeft. Laatst heb ik er een facebookpagina voor aangemaakt, maar helaas is het in veel gevallen niet mogelijk om foto's van privé-evenementen te maken en te gebruiken. Gelukkig heb ik al veel voorbeelden van de presentatie op de facebookpagina staan en dat geeft een mooi beeld van de inzetbaarheid.

Enkele keren per week versturen we pakketten met aardbeienplanten. In de Campuswinkel van de Aardbeienacademie kunnen ze besteld worden. Ik merk voortdurend dat er her en der in het land projecten op stapel staan om het telen van groenten en fruit dichter bij de mensen te brengen. De stadstuinbouwprojectjes lijken steeds professioneler opgezet te worden. Wel leuk dat ze dan ook vaak bij mij terechtkomen als het over aardbeien gaat. Hopelijk gaan we daar volgend jaar wat meer mee beleven.

Inmiddels heb ik al 46 Wist-je-Datjes over aardbeien geschreven. De druk om er leuke interessante weetjes uit te persen neemt nu wel toe, hoewel het tot op heden elke dag wel weer gelukt is. Ik kan nog heel veel dieper ingaan op allerlei dingen, maar ik denk dat de lezer daar niet echt op zit te wachten. Dat doe ik nog wel eens in het kader van een ander project wat ik in mijn hoofd heb zitten.

Nou mensen, tot volgende week dan maar weer,
groeten van Jan

P.S. Reageer gerust op mijn berichtjes. Doe alsof je thuis bent op ons aardbeienbedrijf!




Aardbeienacademie - wist-je-datje 46

Wist je dat een allergische reactie na het eten van aardbeien meestal te maken heeft met het stofje histamine dat in de pitjes van aardbeien zit? Afspoelen onder de koude kraan helpt dan ook niet. Even dompelen in heet water helpt wellicht een heel klein beetje, omdat er ook histamine in het waslaagje om de pitjes zit en dan zou je de histamine er iets af kunnen spoelen. Histamine is overigens een stofje dat het lichaam nodig heeft en ook zelf aanmaakt als signaalhormoon voor de bloedsomloop. Ook veel ander fruit als kiwi, frambozen, ananas en avocado bezitten relatief veel histamine. In vis, varkensvlees, tomaten, zuurkool en champignons zit het ook, om maar eens wat producten te noemen. Drop, soja en chocolade kunnen er ook wat van.

Voor wat de aardbeien betreft zou het wellicht een oplossing zijn als de pitjes er makkelijk van afgehaald konden worden. Toevallig was ik eens in Italië waar ik bij een bedrijf kwam waar ze het aardbeienvruchtvlees en de pitjes van elkaar scheidden. De net geplukte aardbeien gingen daar over een lopende band door een vriestunnel met vloeibare stikstof of een vergelijkbaar berekoud goedje. Doordat de aardbeien ineens bevroren werden sprongen de zaadjes er allemaal vanaf. Die zaadjes werden opgevangen en verpakt in dozen, waarna ze naar een ijsfabriek gingen om er zogenaamd aardbeienijs van te maken. Een soort van nep-aardbeienijs met aardbeienpitjes om het echt te laten lijken....

Nu ben ik geen allergiedeskundige, maar wellicht dat ontpitte aardbeien voor een stukje de oplossing kunnen zijn voor mensen die heel graag aardbeien zouden willen eten maar het nu niet kunnen.

Welkom op de Aardbeienacademie






zaterdag 24 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 45

Wist je dat biodiversiteit heel belangrijk is om aardbeien zo ongeschonden mogelijk in een doosje te kunnen krijgen? Er kruipt, vliegt, loopt, springt, prikt, piept, zuigt en waait een complete dierentuin van insecten en andere beestjes rond die het op de aardbeien en de plantjes gemunt hebben. Dat is overigens niet alleen bij aardbeien zo, maar alle gewassen hebben zo hun eigen belagers. Of het nou in het wild groeiende planten zijn of cultuurgewassen. De ene soort of het ene ras is wel gevoeliger voor sommige aanvallers dan de andere soort of het andere ras. Gelukkig bestaan er van nature voor vrijwel alle beestjes, natuurlijke vijanden.

Soms zijn die natuurlijke vijanden heel ver te zoeken. Bijvoorbeeld aan de andere kant van de wereld. Het gebeurt wel eens dat beestjes die van nature hier niet voorkomen, geïmporteerd worden als verstekeling tussen bepaalde producten. Omdat de natuurlijke vijanden daarvan dan hier ontbreken kunnen die importbeestjes heel snel uitgroeien tot een plaag. Dan is Leiden in last.

Inheemse beestjes hebben normaliter natuurlijke vijanden die er op jagen. Luizen, die je overigens in heel veel soorten hebt, hebben een peloton aan natuurlijke belagers om zich heen. Lieveheersbeestjes bijvoorbeeld, maar vooral de larven daarvan zijn vreetzakken. De larfjes van zweefvliegen zuigen een luis binnen de kortste keren leeg. Sluipwespen zijn helemaal luguber. Die leggen hun eitjes in een luis door er een gaatje in te prikken. De larfjes die dan uit die eitjes komen vreten de luis van binnenuit leeg en gebruiken het luizenlichaampje als een wiegje, totdat ze eruit barsten.

Trips, ofwel het donderbeestje beschadigt de bloemetjes van de aardbeiplant, waardoor je lelijke aardbeien krijgt. Roofwantsen vreten die tripsen weer op. Probleem is alleen dat die roofwantsen niet altijd zin hebben om op aardbeibloempjes naar tripsen te jagen. Je kunt de roofwantsen wel lokken door de vaste plant Alyssum tussen de aardbeien te planten.

Zo is er voor elk insect wel weer een ander insect dat hem op zijn menu heeft staan. Ook grotere belagers van de aardbei hebben weer hun eigen liefhebbers. Torenvalken vangen graag muizen, egels eten slakken, zangvogels eten rupsen en andere insecten en stoere mannen in donkergroene pakken schieten op sommige grote vogels.

Op de foto: roofwantsen bezig met het vangen van tripsen. De 3 kleintjes zijn de tripsen, de 2 grote de roofwantsen.

Welkom op de Aardbeienacademie





vrijdag 23 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 44

Wist je dat als je de zaadjes van een aardbei zaait, dat je dan zoveel verschillende aardbeiplantjes krijgt als dat er zaadjes ontkiemen? Je krijgt in elk geval geen plantjes met precies hetzelfde pakket aan karaktertrekken als het plantje waar de aardbei van afkomstig was. Over het algemeen wordt het zaaien van aardbeien alleen maar gedaan om nieuwe rassen te kweken (uitzonderingen daargelaten). Tijdens de bloei van de aardbeien worden dan verschillende rassen met elkaar gekruist. Ofwel, het stuifmeel van het ene ras wordt handmatig op de rijpe stampers van de bloemen van een ander ras gebracht.

Voor het vermeerderen van aardbeien met als doel nieuwe plantjes te krijgen met dezelfde eigenschappen als de moederplant, laat je de uitlopers aan de plant groeien. Aan het einde van een uitloper groeit een nieuw plantje en de uitlopers splitsen meestal ook weer, waardoor je nog twee plantjes meer aan een uitloper kunt krijgen. Daarna kunnen die uitlopers nog een keer splitsen. En zo kun je per moederplant veel jonge plantjes krijgen. Het is afhankelijk van het aardbeienras en van het weer hoeveel nieuwe plantjes er aan zullen groeien.

Maar let op! Op een gegeven moment gaat de gezondheid en de productiviteit van een aardbeienplant achteruit. Ook de uitloperplantjes zullen dan even ongezond zijn als de moederplant. Af en toe moet je dus echt nieuwe plantjes aanschaffen. Bij erkende plantenkwekers worden de jonge planten streng gekeurd op plantenziekten en afwijkingen. Om zo gezond mogelijk plantmateriaal af te kunnen leveren worden veel planten in zogenaamde luisvrije kassen opgekweekt. Luizen en andere insecten brengen veel ziektes over en die worden dan buiten de deur gehouden. Dat gebeurt vooral met de moederplanten van de moederplanten. De vermeerderingsfase voorafgaand aan de aflevering van plantjes die bestemd zijn voor een aardbeienteelt gebeurt in de open lucht. Snap je het nog....?

Plantenkwekers plukken geen aardbeien van hun moederplanten, maar zijn alleen gericht op jonge planten. De bloemen die in het voorjaar in de aardbeienplanten komen plukken zij er dan ook uit, zodra de bloemetjes open komen. Dat bloemetjes verwijderen heeft twee redenen. Bloemetjes trekken insecten aan, die dus plantenziekten overbrengen. Bovendien wordt de vorming van uitlopers gestimuleerd als de bloemetjes verwijderd zijn en zo krijg je de meeste jonge plantjes per moederplant.

Welkom op de Aardbeienacademie

donderdag 22 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 43

Wist je dat wat je voorafgaand aan het nuttigen van een aardbei eet of drinkt, voor een flink deel bepaalt hoe je aardbei smaakt? Je kunt een simpel proefje doen om dat zelf te ervaren. Ik deed het vorig jaar samen met mensen van SPA en liet honderden horecamensen de proef op de som nemen. 95% van de mensen was verbaasd dat een en dezelfde aardbei verschillend kan smaken.

Ga maar eens aan de slag. Neem een glaasje SPA- rood en spoel daarmee je mond even goed. Snij een aardbei door het midden en proef dan één helft van die aardbei. Laat de smaak van de aardbei even goed op je inwerken. Spoel vervolgens je mond weer goed met een glaasje ander mineraalwater, bijvoorbeeld San Pellegrino (daar zitten meer mineralen in).

Steek dan de andere helft van diezelfde aardbei in je mond en proef nog eens intens. Je zult merken dat de twee aardbeihelften verschillend smaken. Smaken verschillen ook bij mensen, dus je mag zelf uitmaken welke helft van de aardbei je het lekkerste vindt.

Welkom op de Aardbeienacademie



woensdag 21 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 42

Wist je dat afrikaantjes zo ongeveer wel de beste planten zijn om voorafgaand aan je aardbeien te telen? Afrikaantjes wortelen diep en laten een heel goede structuur van je grond na waar de aardbeien weer goed op groeien. Zeker als je vlak voor het onderspitten van de afrikaantjes het blad en de bloemen hebt versnipperd met een grasmaaier of iets dergelijks. Al dat verse spul in de grond zorgt voor een luchtige grond. Na de vertering van die hele massa afrikaantjes komen de mineralen die daarin zitten heel rustig weer vrij en daar groeien de aardbeien dan weer goed van.

Waar afrikaantjes bovendien bijzonder goed voor zijn, is het onder controle houden van de populatie aaltjes, die schadelijk zijn voor de aardbeiplanten. Aaltjes zijn minuscuul kleine wormpjes waar je echt een microscoop voor nodig hebt om ze te kunnen zien. Maar omdat ze soms echt met duizenden in een liter grond kunnen zitten, kunnen ze veel knabbelschade aan aardbeienwortels toebrengen. Aardbeiplanten hebben vooral schrik van het aaltje pratylenchus penetrans, ofwel het wortellesie-aaltje. Als je veel van die aaltjes in je grond hebt groeit je plantje helemaal niks, omdat de aaltjes elk nieuw wortelbeginnetje meteen aanvallen.

Als je voorafgaand aan een aardbeienteelt afrikaantjes zaait en dan echt het hele veld vol, dan zorgen die afrikaantjes ervoor dat de aaltjes bijna allemaal het loodje leggen. Zorg er dan wel voor dat er geen onkruid tussen de afrikaantjes staat want dan vluchten de aaltjes daar naartoe en is het afrikaantjeseffect niet afdoende. Bovendien moeten de afrikaantjes een maand of drie kunnen groeien. Dus, ook afrikaantjes tussen de aardbeien planten is geen goede manier. Hooguit hou je er door de geur van die stinkbloemen een paar luizen mee weg. De bloemen van afrikaantjes trekken onder andere zweefvliegen aan en die zijn weer een natuurlijke vijand voor luizen.

Wat betreft de werking van afrikaantjes tegen aaltjes werkt het als volgt: in de wortels van afrikaantjes zitten zwavelverbindingen. Wanneer een aaltje van zo'n wortel wil gaan snoepen, ontstaat er een wondje aan de wortel en roept het afrikaantje 'AU'. Daarop reageert het afrikanenplantje door het stofje peroxidase te vormen. Door de combinatie van de zwavelverbindingen en peroxidase ontstaat er ozon (O3). Als het aaltje daarmee in contact komt is het met hem gedaan.

Op de foto: Afrikanen tussen de afrikaantjes. Deze foto maakte ik in 1998. De vier Somalische kerels die destijds aardbeien bij me plukten vonden het geweldig leuk om even te poseren.

Welkom op de Aardbeienacademie


dinsdag 20 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 41

Wist je dat slakken grote aardbeienliefhebbers zijn? Soms denken mensen dat als je de trossen opbindt, dat de slakken dan niet bij de aardbeien kunnen. Ik zou daar maar niet aan beginnen, want het opbinden van trossen zorgt voor trosbreuk en de slakken lachen erom. Die komen via de bladeren toch wel bij de aardbeien.

De beste manier om slakkenschade te voorkomen is te zorgen dat slakken de reis naar de aardbeien niet prettig vinden. Een barrière van kale onbegroeide en losse grond tussen je aardbeienveldje en de slootkant of het grasveld helpt al iets. Materiaal op de grond leggen wat kietelt aan slakkenbuikjes is ook iets wat helpt, mits het droog is. Als je de planten niet te dicht bij elkaar plant kan de wind er tussendoor en droogt het kriebelspul snel op. Om te beginnen is tarwestro aan te bevelen, maar dat is nog niet genoeg. Van een student van de Aardbeienacademie hoorde ik dat een laagje scherpe kippengrit rond de planten strooien ook helpt. Gebroken eierschalen helpen als je een paar plantjes hebt, maar voor een heel veld moet je wel veel eieren eten. Flink wat scherpe dennennaalden rond de planten gestrooid, schijnen ook niet prettig gevonden te worden door slakken.

Van het slakkenfront hoor ik regelmatig goede geluiden wanneer er bier ingezet wordt. Als je bekertjes met bier ingraaft dan lok je daar de slakken mee en verdrinken ze in het ruime sop. Voor elke paar vierkante meters aardbeienveld is wel een bekertje bier nodig,

Kikkers en padden, spitsmuizen en egels zijn ware liefhebbers van slakken, dus als je die in je tuin hebt, helpen ze gratis een handje mee. Kippen ook, maar die zou ik niet loslaten tussen de aardbeien. Dan blijft er van het aardbeienveldje weinig over.

Rondom de planten het zaakje droog proberen te houden werkt uiteindelijk het beste tegen slakken. In combinatie met andere maatregelen die het voor de slakken niet leuk maken is het slakkenprobleem meestal klein te houden. Mocht er desondanks toch veel slakkenvraat zijn, dan kun je handmatig de slakjes verwijderen en ze eventueel een eind verderop weer loslaten. Maar dat slakjes verzamelen is monnikenwerk. Ze zijn goed in verstoppertje spelen.

O ja, de planten hangend telen, dat kan natuurlijk ook, tegen de muur, op een soort tafel, in een hangpot of hanggoot. Zolang je er geen slakkenglijbaan bij zet, gaat het goed.

Welkom op de Aardbeienacademie



maandag 19 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 40

Wist je dat hang- en klimaardbeienrassen niet bestaan? Regelmatig krijg ik als leverancier van allerlei rassen aardbeienplanten de vraag naar planten van hangaardbeien of klimaardbeien. Mensen laten zich denk ik makkelijk verleiden door mooie plaatjes en zien daar dan aardbeiplanten in die specifieke kunstjes kunnen. Als je aardbeien tegenwoordig in een kas ziet groeien en de vruchten ziet ...hangen... denk je misschien dat het een speciaal ras is waarvan de aardbeien naar beneden gaan hangen. Ik kan je vertellen dat de trossen van álle aardbeirassen een diepe buiging naar beneden maken als de grond ze niet tegenhoudt. Dus als je een teeltsysteem maakt waarbij de aardbeiplanten een eindje boven de begane grond staan, gaan de aardbeien vanzelf hangen. Pas dan wel op voor kniktrossen.

Zogenaamde klimaardbeien heb ik ook wel eens in een catalogus van een postorderbedrijf gezien. Tja, met fotoshoppen kun je de zaak best goed belazeren. Nu zijn er wel doordragende rassen waar ook aan de uitlopers in hetzelfde jaar nog aardbeien groeien (zie foto - ras Portola). Die uitlopers klimmen echter niet omhoog, maar volgen de zwaartekracht. Als je het voorzichtig aanpakt zou je die uitlopers wel een handje kunnen helpen door ze omhoog te buigen en het plantje in wording vast te zetten in een potje met potgrond dat je wat hoger dan de moederplant hebt gehangen. Zo kun je een soort van klimactiviteit nabootsen.

Of je zet de moederplant op anderhalve meter hoogte en laat die uitlopers met aardbeitjes eraan naar beneden bungelen. Verzin dan ook iets om die uitloperplantjes vast te zetten in een potje, want door het gewicht van rijpende aardbeien is de kans groot dat de uitloper (de navelstreng) breekt.

Dus, ... hangaardbeien en klimaardbeien bestaan niet echt, maar je kunt het hang- of klimidee bij sommige rassen met wat kunst- en vliegwerk een beetje nabootsen.

Welkom op de Aardbeienacademie



zondag 18 augustus 2013

Weekblog week 32 - 2013 (11 t/m 17 augustus)


Aardbeienspiezen die we als Love Stick hebben verkocht op Festival Zoet in het Drentse Sleen


Een schilderworkshop voor een businessclub, afgelopen zaterdag op de Aardbeienacademie


Dit soort plantjes hebben we nu weer in de aanbieding. Volgend jaar kan ervan geplukt worden.


Deze zomer ben ik veel aan het experimenteren met van alles en nog wat, wat er groeit op het bedrijf. Uiteraard kunnen de aardbeien daarbij ook niet ontbreken. Dit zijn 3 potten met 3 verschillende rassen aardbeien op brandewijn met nog wat extra smaakmakers erbij.


De planten in mijn omgebouwde pallet tegen de schuur, beginnen weer opnieuw vruchten te dragen. Met een beetje geluk met het weer gaan deze doordragende rassen nog door tot oktober.


Na een week die vooral draaide om veel gechocolateerde aardbeienspiezen maken op Festival Zoet in Drenthe, was deze week er ook weer eentje van hollen en stilstaan. Nou ja, ik bedoel een week van gewoon lekker werken afgewisseld met aangename verpozingen. Zo'n drie keer per jaar worden we geacht een bezoek te brengen aan een academisch hospitaal in Maastricht waar we drie jaar geleden onverwacht mee in aanraking zijn gekomen. Van die viermaandelijkse gangen naar het zuiden maken we tegenwoordig een soort van dagje uit. Deze week beklommen we de Sint Pietersberg en dat kunnen wij nog zonder pikhouweel en klimijzers. Het viel ons op hoeveel bramen, vlierbessen en ander eetbaar spul er zomaar langs de weg groeit, waar niemand blijkbaar aan durft te komen.

Toevallig - of niet- ben ik vandaag ook nog op wildplukexcursie geweest met wildplukautoriteit Edwin Florès. Als je zo een uurtje rondloopt door bossen en langs beekjes en dergelijke, dan besef je dat je eigenlijk een heel stuk minder naar de winkel zou hoeven lopen om te eten te hebben. Vrijwel bij elke stap die je zet is er wel iets eetbaars in het vizier. De kunst is alleen om het te herkennen en te weten wat je er mee moet doen. Eerlijk gezegd zag ik het vroeger ook allemaal niet als ik door de natuur liep. Maar met andere ogen, anders kijken naar hetzelfde zie je ineens dingen die er altijd waren, maar die je nooit zag.

Toen ik nog veel meer aardbeien teelde op een veel groter stuk grond was ik het hele seizoen gefocust op die rooie bollekes en de planten waar ze aan groeien. Daar ging ook alle tijd in zitten. Nu we veel minder aardbeien telen zie ik steeds meer rijkdom om ons heen. Dingen die er altijd al waren zie ik nu pas echt en ik zie dan ook steeds weer nieuwe mogelijkheden daarmee. Er groeien hier behalve aardbeien ook walnoten, kaasjeskruid, druiven, een moestuin, appels, peren, pruimen, kersen, lavendel en nog van alles meer. Al die producten gingen vaak teniet in de drukte voor die aardbeien. Nu doen we er wat mee. Het geeft een rijk gevoel. Wildplukautoriteit Edwin Florès vertelde dat hij uit een arm gezin komt (dat geloof ik natuurlijk) en dat het wildplukken hem daarom met de paplepel is ingegoten. Misschien is het daarom maar goed dat er een flinke recessie aan de gang is. Daar word je creatief van en dan kunnen we er straks weer de vruchten van plukken.

Al ruim een maand schrijf ik elke dag een 'wist-je-datje' over aardbeien op deze blog. Morgen publiceer ik de veertigste alweer. Het wordt steeds uitdagender om leuke weetjes te bedenken. De meest voor de hand liggende heb ik al wel gehad, maar tot op heden lukt het nog steeds om elke dag iets te produceren. Voor het veertigste 'wist-je-datje' heb ik me vandaag laten inspireren door iemand die tegenover me aan de wildplukdis zat. Het is zo'n aardbeienonderwerp waar mensen me al honderden keren naar gevraagd hebben en waar ik altijd hetzelfde antwoord op heb. Morgen zie je het wel, als je kijkt natuurlijk...

De business gaat hier overigens ook door. We hebben nog steeds aardbeien te plukken. Nu zijn het vooral nog een zestal doordragende rassen waar we de vruchten van plukken. Een ervan is de geweldig smakende Mara des Bois, een Franse aardbei met het imago van een klassieker, maar die toch pas zo'n 20 jaar bestaat. Behalve de verse aardbeien gaan er nu ook veel aardbeienplanten de deur uit. Via de website van de Aardbeienacademie kunnen ze weer besteld worden en dan stuur ik ze heel snel op. Als je de moeite wil nemen om naar Oirschot te rijden, dan kunnen de planten ook hier meegenomen worden. Dat scheelt in elk geval de verzendkosten. En bovendien loop je een grote kans om mij tegen het lijf te lopen, voor een gratis aardbeienpraatje.

Nou mensen, tot volgende week dan maar weer,
groeten van Jan

P.S. Reageer gerust op mijn berichtjes. Doe alsof je thuis bent op ons aardbeienbedrijf!




Aardbeienacademie - wist-je-datje 39

Wist je dat muizen en eekhoorns heel behendig zijn met het verwijderen van de zaadjes van een aardbei? Die zaadjes lijken ze lekkerder te vinden dan het rode vruchtvlees. Waar muizen het nog een beetje houden bij zaadjes van rijpe aardbeien, gaan eekhoorns een heel stuk radicaler te werk.

Knuffelknaagdieren Knabbel en Babbel plukken de aardbeien, van groen tot rood zelfs in zijn geheel af en leggen ze bij elkaar op een hoopje (zie foto). Tijdens het afwegen van kratten aardbeien heb ik eens een eekhoorn betrapt, die achter mijn rug aardbeien kwam stelen uit de volgeplukte kratten.

De frisgroene aardbeienkroontjes zijn voor de pluimstaarten de salade bij de maaltijd. Gelukkig valt het probleem met eekhoorns nog wel mee omdat er relatief weinig wonen, ze zijn in Nederland zelfs beschermd. Maar muizen kunnen behoorlijk irritant zijn omdat ze nou eenmaal veel meer voorkomen. Mijn ervaring is dat muizen de zaadjes van de Lambada aardbei erg lekker vinden. De zaadjes van de Bogota aardbei vonden ze vroeger nóg lekkerder herinner ik me, maar die wordt al 30 jaar niet meer geteeld.

Welkom op de Aardbeienacademie

zaterdag 17 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 38

Wist je dat aardbeien en aardappelen geen vriendjes van elkaar zijn? In veel particuliere tuintjes worden zowel aardappelen als aardbeien geteeld. Het gaat vaak fout met de aardbeien als ze zijn geplant op grond waar als voorteelt aardappelen hebben gestaan. Zoals vele andere gewassen zijn aardappelen een prima waardplant voor de bodemschimmel Verticillium dahliae. De aardappelplanten lijden daar zelf niet echt onder, dus die schimmel kan zich razendsnel vermeerderen met behulp van de sappen van een aardappelplant. Na de oogst van de aardappelen blijft er een hele berg schimmelsporen achter in de grond.

Aardbeien zijn ook waardplant van Verticillium dahliae, met het verschil dat aardbeiplanten het loodje leggen als ze zwaar zijn aangetast. De schimmel groeit in de houtvaten van de aardbeienplant en die houtvaten slibben op die manier langzaam dicht. Vergelijk het maar met dichtslibbende aderen. Zolang de plant heel rustig kan groeien en er niet zoveel van hem gevraagd wordt zie je er vaak niet zoveel verkeerds aan.

De genadeklap komt meestal op het moment dat de eerste bloemetjes uitgebloeid zijn. Dan wordt er ineens heel veel van de aardbeiplant gevraagd om de aardbeien groot te brengen. De plant moet veel water richting de vruchten gaan pompen, maar door de dichtgeslibde houtvaten lukt dat niet. De plant verwelkt dan ineens en je kunt de aardbeienoogst wel vergeten. De kwaal wordt daarom ook wel Verwelkingsziekte genoemd. Niet alle rassen zijn even gevoelig. Het meest geteelde ras Elsanta is in elk geval wel gevoelig.

Dus, na een aardappelteelt moet je géén aardbeien planten!

Welkom op de Aardbeienacademie






vrijdag 16 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 37

Wist je dat je bij aardbeien in de supermarkt best kunt inschatten of ze lekker zullen zijn? Ook al zitten ze in een doosje met een deksel en geuren ze niet omdat ze koel bewaard worden (tenminste, dat koelen hoort zo). Tja, soms word je gefopt omdat de aardbeien er mooi donkerrood uitzien. Ondanks die mooie kleur zijn ze misschien toch enkele dagen te vroeg geplukt. Een aardbei kleurt in een doosje vaak nog wel rood, maar wordt niet meer rijp. Het zou best kunnen dat die donkerrode aardbei al een week geleden geplukt is en inmiddels al op weg is naar de aardbeienhemel. Blêhh....

Waar kun je de lekkerigheid en versheid van aardbeien dan wél aan herkennen? Natuurlijk moet de kleur wel goed rood zijn. Daarnaast hoort een lekkere aardbei te glanzen. Er zit wel wat glansvariatie tussen de rassen, maar in het algemeen is glans een teken van een blije aardbei en een blije aardbei smaakt meestal goed.

Let ook eens op het kroontje. Een verlept kroontje duidt op een oude versleten en aan uitdrogingsverschijnselen onderhevige aardbei. Is het kroontje fris groen dan zit je goed, mits de aardbei natuurlijk ook helemaal rood is en glanst als een pas gepoetste auto.

O ja, als het kroontje hoog op de aardbei staat, zoals op de foto, dan is het bijna zeker dat je een wel heel erg lekkere aardbei hebt. Wel snel opeten dan, want hij staat op springen vanwege een overvloed aan sap....
Welkom op de Aardbeienacademie

donderdag 15 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 36

Wist je dat El Santa in het Spaans zoiets als 'de heilige' betekent? Het al dertig jaar meest geteelde aardbeienras in onze contreien heet Elsanta. Zouden de ontdekkers van dit ras toentertijd al hebben beseft dat deze Elsanta wel eens zo'n beetje heilig verklaard zou gaan worden als dé aardbei? Decennialang is er nauwelijks iets anders geteeld dan dit ras. Het leek wel een wonder. Voordat de Elsanta er was, waren de toen geteelde rassen niet echt geschikt om het hele jaar door in allerlei verschillende teeltsystemen te telen.

Voor een kasteelt had je bijvoorbeeld Primella of Gorella nodig, voor de buitenteelten waren het Red Gauntlet en later de veel te mooie maar smakeloze en ziektegevoelige Sivetta, gevolgd door Elvira, Tenira en Korona. Wilde je nog wat later oogsten dan kon je de Bogota telen, of doordragende rassen als Ostara, Rabunda en Rapella. Zo was er voor elke periode in het jaar wel een assortimentje rassen waar je als teler uit kon kiezen.

Toen de Elsanta op de proppen kwam werden alle andere rassen zo ongeveer van tafel geveegd. Elsanta kon altijd en overal geteeld worden, dat was lekker makkelijk, het ras had een goede productie en de handel zag hem graag. Hij was ook best nog goed te eten, dus het is een kaskraker geworden voor de veredelaars en de aardbeiensector. Het duurde erg lang voordat er weer nieuwe rassen kwamen die de strijd met Elsanta konden aangaan. De laatste jaren zie je weer wat meer diversiteit in de winkel komen, maar dat gaat mondjesmaat.

Nee, Elsanta heeft niks met 'de heilige' te maken. Het is een Nederlands ras, eigendom van het bedrijf FreshForward. De naam is een samentrekking van Elst, de plaats in Gelderland waar het ras ontdekt is en de naam van het betreffende proefbedrijf 'De Santacker'. Elsanta, zo zit het dus...


Welkom op de Aardbeienacademie


woensdag 14 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 35

Wist je dat je de lekkerste aardbeienjam alleen maar kunt maken met aardbeien die een breed smaakpalet hebben? Aardbeien die heel erg lekker gevonden worden om vers en puur te eten zijn vaak vooral zoet van smaak. De Lambada is bijvoorbeeld zo'n zoete aardbei. Een ras wat een totaal andere smaakbeleving heeft dan Lambada is bijvoorbeeld de Honeoye. Mensen die deze aardbei proeven, trekken daar vaak een zuur gezicht bij, ook al is die aardbei helemaal rood en rijp.

Als je de suikerwaarden van beide rassen gaat meten, dan kom je vaak op ongeveer dezelfde waarde uit, maar toch lijkt de ene aardbei zoet en de andere zuur. Een citroen is overigens ook hartstikke zoet, terwijl de beleving erg zuur is. Voor aardbeienjam zijn de rassen met een lekker zuurtje in de smaak juist de beste. Omdat je voor jam nogal wat suiker toevoegt, is de zoetheid van de aardbei van iets minder belang voor de jamsmaak, want die gaat ten onder in het suikergedruis. Maar door zoete aardbeien te gebruiken (ook al lijken ze zuur) kun je wel de hoeveelheid toegevoegde suiker iets beperken. Waar suiker zit, kan geen aardbei zitten......  De frisse zure tonen in een aardbei zorgen ervoor dat de jam na het bereiden een echte fruitsmaak heeft. Een beetje citroensap kan de jam nog wat opfleuren.

Tip voor lekkere jam, met relatief weinig toegevoegde suiker en eenvoudig zelf te maken:

1 kilo zoete aardbeien met een fris zuurtje erin (dus geen smakeloze knollen)
420 gram geleisuiker speciaal
25 ml citroensap

Alles bij elkaar in een pan aan de kook brengen. Eventueel met de staafmixer pureren voor jam zonder stukken aardbei. Af en toe roeren zodat de suiker niet op de bodem van de pan verbrandt, want dat zorgt voor een aangebrand smaakje. Als het goed aan de kook is nog 2 minuutjes door laten koken.
Dan gloeiend heet in goed schone potten gieten, bijna tot aan de rand en draai er een schone deksel op. De potten even op zijn kop zetten. Klaar is de jam.

(Foto: een refractometer, waarmee je de suikerwaarde (brix) kunt meten)

Welkom op de Aardbeienacademie




dinsdag 13 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 34

Wist je dat de aardbei familie is van de roos? Of beter gezegd, de aardbei is lid van de familie van de roosachtigen (latijn: rosaceae). Behalve aardbei zijn onder andere ook de framboos, appel, pruim, kers, en amandel lid van de rozenfamilie. Maar ook de kruiden pimpernel en nagelkruid behoren tot de familie.

Bij de rozenfamilie staan de bladeren meestal verspreid. Ze hebben ook vaak steunblaadjes die als een soort bescherming van de ontspruitende echte bladeren dienen. De bloemen van roosachtigen zijn regelmatig van vorm en bijna altijd tweeslachtig. Uitzonderingen zijn er, zoals bij de Frambozenaardbei die officieel Frau Mieze Schindler heet. Deze aardbei kan zichzelf niet bevruchten en daarom moet die in de buurt van andere, tegelijk bloeiende rassen staan.

Bloemen van de rozenfamilie hebben meestal 5 kelkblaadjes en 5 kroonblaadjes. Ook daarbij zijn weer uitzonderingen. Ik telde bij verschillende moderne aardbeienrassen tot wel 8 kelk- en kroonblaadjes. Het aantal kelk- en kroonblaadjes is per bloem altijd gelijk.

Welkom op de Aardbeienacademie





maandag 12 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 33

Wist je dat aardbeien vaak in verband gebracht worden met sensualiteit? Er is een flink lijstje van producten in omloop dat als afrodisiacum, ofwel lustopwekker bekend staat. De aardbei staat daar ook bij. Van het eten van aardbeien word je blij en een blije gemoedstoestand is sowieso al stimulerend voor de lustopwekking.

Aardbeien kun je met heel veel óók als afrodisiacum te boek staande dingen combineren. Als je de aardbeien doopt in goede chocolade, dan schijnt het nóg beter te werken. En strooi je dan ook nog een paar snippertjes rode peper over de in chocolade gedoopte aardbei, dan vlamt de lust al helemáál op. Ik zou er dan wel een glaasje bubbels bij nemen, liefst een goede champagne. Dan blijft het lekker lang borrelen.



Welkom op de Aardbeienacademie

zondag 11 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 32

Wist je dat bijen en hommels een belangrijke rol spelen bij de totstandkoming van een goede aardbei? Aardbeien bloeien echter onafhankelijk van het weer. Als de bloeitijd is aangebroken gaat die door totdat alle bloemetjes bevrucht zijn. Bijen zijn de belangrijkste insecten die daarbij behulpzaam zijn. Ze brengen het stuifmeel wat op de rijpe meeldraden zit op de stampers. Als de stampers bevrucht zijn groeit de bloembodem uit tot een aardbei.

Omdat er elke dag bloemetjes bloeien zou het goed zijn als de bijen dan ook zin hebben om te vliegen. Met donker regenachtig weer denken die beestjes 'ze bekijken het maar met die aardbeien' en ze blijven lekker in hun kast of plekje waar ze lekker droog zitten. Gelukkig zijn er dan de hommels ook nog. Hommels werken ook als het weer eens wat minder mooi is.

Welkom op de Aardbeienacademie

zaterdag 10 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 31

Wist je dat bloeiende aardbeiplanten eerder last hebben van schade door nachtvorst als de grond bedekt is met stro? Onder stro-loze omstandigheden neemt de grond waar de aardbeien in groeien overdag warmte op (zonne-energie). 's Nachts straalt deze warmte weer uit waardoor de temperatuur net boven de grond niet al te laag wordt.

Ligt er stro tussen de planten, dan zorgt dat stro ervoor dat er geen warmte in de bovengrond wordt opgeslagen en ook niet uitgestraald kan worden. Stro werkt als isolatiemateriaal en beschermt de bloemetjes niet tegen de kou. Het temperatuurverschil tussen wel of geen stro is ongeveer 2 graden Celsius. Als het KNMI zegt dat de nachttemperatuur 'op klomphoogte' rond het vriespunt komt te liggen, dan gaat een aardbeienteler er vanuit dat het minstens twee graden vriest. Daar kunnen aardbeienbloemetjes niet tegen en dan gaat de teler maatregelen nemen. Daarover een andere keer meer.

Welkom op de Aardbeienacademie



vrijdag 9 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 30

Wist je dat de ene bosaardbei de andere bosaardbei niet is? Wereldwijd komen er een flink aantal verschillende wilde soorten aardbeien voor. De eigenschappen van al deze wilde aardbeivarianten zijn en worden gebruikt voor het kweken van nieuwe commerciële rassen.

De belangrijkste wilde soorten zijn, continentaal ingedeeld:
(als geslachtsnaam hebben ze allemaal Fragaria = afgeleid van 'fragrans', latijn voor 'welriekend')

Europa
Fragaria vesca (de bekendste bosaardbei in onze regio)
Fragaria moschata (de tuinaardbei)
Fragaria viridis (de heuvelaardbei)

Azië
Fragaria nilgerrensis
Fragaria nipponica
Fragaria orientalis

Noord- en Zuid-Amerika
Fragaria americana
Fragaria virginiana (één van de voorouders van de huidige cultuuraardbei)
Fragaria chiloensis (één van de voorouders van de huidige cultuuraardbei)

Wetenschappers in de Amerikaanse staat Oregon claimden onlangs nog een nieuwe wilde aardbeiensoort te hebben ontdekt. Ze hebben hun vondst de Fragaria cascadensis (foto) genoemd. Over tientallen jaren zullen de karakteristieke eigenschappen van deze wilde aardbei wellicht terug te vinden zijn in een aardbeiendoosje.

Welkom op de Aardbeienacademie



donderdag 8 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 29

Wist je dat er terwijl er getennist wordt,  rondom 'The court of Wimbledon' ongeveer 27.000 kilo aardbeien gegeten worden, bedekt met 7.000 liter room? Op zich stelt dat natuurlijk niet zoveel voor, als je weet dat die hoeveelheid aardbeien slechts de opbrengst is van 1 hectare goede vollegrondsteelt. In de slipstream van het evenement worden er in Engeland echter wel megaveel aardbeien gegeten in die periode.

Volgend jaar is het overigens 500 jaar geleden dat de combinatie van aardbeien en room is uitgevonden. 'Berry & Dairy' is bedacht door kardinaal Thomas Wolsey, die een belangrijke rol speelde aan het hof van Koning Henri VIII. Voor een groot feest dat hij gaf zocht hij naar een gerecht wat snel en met weinig voorbereiding voor heel veel mensen te maken was. Voor die tijd was nog niemand op het idee gekomen om die twee componenten samen te voegen tot een nieuw gerecht, wat inmiddels dus beroemd is geworden.

Welkom op de Aardbeienacademie




woensdag 7 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 28

Wist je dat er in Nederland jaarlijks bijna 50 miljoen kilo aardbeien geteeld worden? Dat is een heleboel, zo ongeveer 100.000 pallets vol gestapeld, zo'n 4.000 trucks met oplegger nokkie-nokkie vol. Als je die aardbeientrucks achter elkaar zou zetten heb je een aardbeienfile van minstens 100 kilometer. Elk jaar......Even dooreten dus...

Maar hoeveel dit ook lijkt, Nederland teelt slechts ongeveer 1 procent van alle aardbeien ter wereld. In totaal worden wereldwijd jaarlijks ruim vier-en-een-half miljard kilo aardbeien geteeld, waarvan bijna eenderde in de USA.

Welkom op de Aardbeienacademie

dinsdag 6 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 27

Wist je dat kniktrossen zorgen voor kleine en vooral ook zure aardbeien? Een kniktros kan ontstaan als de dikke stengel waar de bloemetjes aan vast zitten naar beneden gaat buigen vanwege het gewicht van de na de bevruchting steeds groter wordende aardbeitjes. Onder normale omstandigheden komen de aardbeien op een gegeven moment op een bedje van stro te liggen wat op de grond is aangebracht. Onder deze natuurlijke groeiomstandigheden gebeurt er met de tros niks, want een buiging tot aan de grond is geen probleem.

Bij de teelt in potten of op goten, zodat er staande geplukt kan worden is die natuurlijke trosopvang er niet. Zou je daar niks aan doen, dan buigen de trossen nog verder naar beneden en komt er op de rand van de pot of goot een knik in de trosstengel (zie foto). Hierdoor wordt de sapstroom deels afgesloten wat de uitwisseling van water en voedingsstoffen belemmert. De vruchten groeien daardoor niet meer uit en gaan zuur smaken. Kenners zien dat de rode aardbei aan de kniktros niet blij kijkt...ofwel hij is een beetje glansarm en wordt nogal droogachtig van inhoud. Zo'n droge aardbei noemen wij een 'dooie'.

Als de natuurlijke grond ontbreekt om de trossen op te vangen worden kunstmatige trosopvangsystemen gemaakt. Vaak is dat een breed en stevig lint wat naast de aardbeienrijen gespannen wordt. De trossen kunnen dan nog wel naar beneden buigen, maar van een scherpe knik is dan geen sprake meer.

Welkom op de Aardbeienacademie

maandag 5 augustus 2013

Aardbeienacademie - wist-je-datje 26

Wist je dat de Fransman Julius de Berry (!) in het jaar 916 vanwege een spontane gift aardbeien voor een koninklijk feestmaal, geridderd werd door Karel III? Deze Karel III was koning en tegelijkertijd keizer van Frankrijk, ook wel genoemd Karel de Eenvoudige. Als beloning voor zijn royale schenking werd de naam van 'De Berry' veranderd in 'Fraise', de Franse benaming voor aardbeien. Deze naam verbasterde door de eeuwen heen onder andere tot Frézier.

Het was een van de nakomelingen van De Berry, de zeevaartofficier en spion Frézier die van een zes maanden durende zeereis naar Zuid-Amerika de bosaardbei Fragaria chiloensis meebracht. Al die tijd hield hij de plantjes in leven. De Fragaria chiloensis werd een van de voorvaderen van de moderne grootvruchtige aardbei. Ik schreef er in wist-je-datje 4 over. Zou de naam 'De Berry' ook iets te maken hebben met 'berries'? Hoe toevallig kan het allemaal zijn....

Welkom op de Aardbeienacademie